Polskie Zabytki w Kanadzie

1. Pomnik honorujący polską społeczność kanadyjską (na zdjęciu) stanął na Pier 21 w Halifaxie w 2018 roku. Na tablicy umieszczonej na froncie pomnika czytamy: "Kamień z Polski na cześć emigrantów z ziem polskich, którzy przyczynili się do powstania i rozwoju Kanady, która w zamian zaoferowała im schronienie i nowe perspektywy". Pomysł na pomnik wyszedł od Jana Skory, konsula honorowego RP, który mówi, że choć pomnik może wyglądać prosto, to jest on symboliczny dla wieloletnich relacji między Kanadą a Polską.

Adres: 1055 Marginal Rd, Halifax, NS B3H 4P7

Miejsce: Na zewnątrz Kanadyjskiego Muzeum Imigracji przy Pierze 21, Halifax, NS

2. Pierwszy polski pomnik stanął w Montrealu w 1966 roku z okazji Expo 67. Przedstawia on Mikołaja Kopernika (1473-1543), który był polskim matematykiem i astronomem epoki renesansu. Sformułował on model wszechświata, który umieszczał w jego centrum Słońce, a nie Ziemię. Słynny duński rzeźbiarz Thorvaldsen wykonał oryginał w 1822 r.; rok później pomnik stanął przed Akademią Nauk w Warszawie. W 1944 r., podczas II wojny światowej, naziści usunęli go z cokołu i porzucili we wsi na Śląsku. Po wojnie został odnaleziony przez aliantów i wrócił na swoje miejsce. Pomnik Mikołaja Kopernika w Montrealu, kopia pomnika Bertela Thorvaldsena, jest zainstalowany na zewnątrz Rio Tinto Alcan Planetarium w Montreal's Space for Life.

Adres: 4801 Pierre-de Coubertin Ave, Montreal, Quebec H1V 3V4

Miejsce: Park Olimpijski w Montrealu, przed planetarium Rio Tinto Alcan w montrealskim Space for Life.

3. Dla uczczenia pamięci 10.000 polskich harcerzy znanych jako Szare Szeregi, poległych w czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku, a także tych, którzy zostali zamordowani w obozach koncentracyjnych w okupowanej Polsce w latach 1939-1945, pomnik ten w pobliżu Barry, Ontario, został zbudowany w 50-tą rocznicę powstania i odsłonięty dla publiczności 9 lipca 1995 roku.
Polska była jednym z krajów, które bardzo ucierpiały podczas II Wojny Światowej, bardziej niż inne państwa europejskie, ponieważ została zaatakowana zarówno przez nazistowskie Niemcy jak i sowieckich komunistów. Jedną z najciemniejszych kart w historii Polski jest miejsce zwane Katyniem, gdzie wielu członków polskiego wojska zostało zamordowanych przez sowiecką policję bezpieczeństwa.
Słowami wielkiego wizjonerskiego poety Juliusza Słowackiego (1809 - 1849) z jego wiersza "Testament mój" dedykujemy ten pomnik patriotycznej i bezinteresownej młodzieży znanej jako "SZARE SZEREGI".
Lecz zaklinam: niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec

Miejsce: MONUMENT SZAREJ SZEREGI - przy Old Barry's Bay Road i Vistula Rd.

W pobliżu Kaszub, Ontario, Kanada. Jedź autostradą 62 na północ do Comberemere, skręć w prawo w Old Barry's Bay Road, zobaczysz również znak Crooked Slide Park, kontynuuj jazdę Old Barry's Bay Road przez około 7 km, pomnik znajduje się po prawej stronie Old Barry's Bay Road i Vistula Rd..

4. "Pomnik Katyński" autorstwa artysty Tadeusza Janowskiego został zainstalowany w Toronto w 1980 roku. Znajduje się on po zachodniej stronie miasta w miejscu, gdzie King Street West przechodzi w Roncesvalles Avenue, a Queen Street West w The Queensway. Decyzja o wzniesieniu pomnika ofiar Katynia zapadła na XXIII Walnym Zjeździe Kongresu Polonii Kanadyjskiej w październiku 1974 roku w St. Catharines. Spośród 52 nadesłanych zgłoszeń wybrano projekt Pomnika Katyńskiego autorstwa amerykańskiego architekta Tadeusza Janowskiego. Na świecie istnieje kilka pomników upamiętniających Zbrodnię Katyńską. Pomnik w Toronto wykonany jest z brązu i został wzniesiony w 1980 roku. Napis na jego boku brzmi: "Pamięci piętnastu tysięcy polskich jeńców wojennych, którzy zaginęli w 1940 roku z obozów w ZSRR w Kozielsku, Ostaszkowie, Starobielsku. Spośród nich ponad cztery tysiące zostało później odkrytych w masowych grobach w Katyniu pod Smoleńskiem, zamordowanych przez sowiecką państwową policję bezpieczeństwa."

Adres: 1575 King St W, Toronto, ON M6K 1J4

5. Pomnik Kanadyjskich Lotników w Parku Konfederacji w Ottawie został wzniesiony w 1968 r. przez Stowarzyszenie Byłych Kombatantów Armii Krajowej Kanady. Jest on poświęcony pamięci lotników kanadyjskich, którzy latali z Armią Krajową w czasie II wojny światowej. Na tablicy czytamy: „Żyć w sercach, które zostawiamy za sobą, to nie umrzeć”. (Tomasz Campbell)
Ten wyraz wdzięczności i podziwu żyje w sercach byłych żołnierzy Armii Krajowej dla walecznych kanadyjskich lotników, którzy zginęli nad Polską podczas lotów na misjach wsparcia, a w szczególności podczas powstania mającego na celu wyzwolenie miasta Warszawy spod okupacji hitlerowskiej w sierpniu i wrześniu 1944.
W 1993 roku Prezydent RP Lech Wałęsa pośmiertnie odznaczył Krzyżem Armii Krajowej. kanadyjskich lotników, których nazwiska widnieją na tablicy. Ich poświęcenie nie zostało zapomniane.

Adres: Confederation Park, Ottawa Regional Rd 48, Ottawa, ON

6. Pomnik Sir Kazimierza Gzowskiego (1813-1898) został zainstalowany w 1968 roku w Parku Kazimierza Gzowskiego w Toronto. Był on inżynierem najbardziej znanym z pracy przy budowie kolei kanadyjskich oraz Kanału Welland. W latach 1896-1897 pełnił również funkcję p.o. gubernatora prowincji Ontario. Gzowski przyczynił się do zorganizowania Kanadyjskiego Stowarzyszenia Inżynierów Cywilnych (Canadian Society of Civil Engineers), gdzie pełnił funkcję pierwszego prezesa od 1889 do 1891 roku, a także założył pierwsze kanadyjskie stowarzyszenie strzelców. Był również pierwszym komisarzem Niagara Parks Commission. W 1879 roku został mianowany honorowym adiutantem królowej, a w 1890 roku został pasowany na rycerza przez królową Wiktorię. Pełnił obowiązki tymczasowego gubernatora porucznika zanim Oliver Mowat objął urząd w 1897 roku. 5 marca 1963 r., w 150 rocznicę jego urodzin, poczta kanadyjska wydała pamiątkowy znaczek przedstawiający Sir Kazimierza Stanisława Gzowskiego. Żył w niezwykłych czasach, a jego osiągnięcia są odzwierciedleniem jego ciężkiej pracy i miłości do swojej przybranej kanadyjskiej ojczyzny.

Adres: Park Sir Casimir Gzowski (350m). Park. 1751 Lake Shore Blvd W, Toronto, ON M6S, Kanada.

7. Papież Jan Paweł II urodził się w Wadowicach, w Polsce, w 1920 roku. Jego niezwykła osobowość zjednoczyła rzymskich katolików na całym świecie, a zwłaszcza Polaków. Jako pierwszy od 455 lat papież spoza Włoch, był szczególnym powodem do dumy dla Polaków na całym świecie. W 1984 r. odwiedził Kanadę z dwutygodniową wizytą. Kiedy przybył do Toronto w 1984 roku, odwiedził dzielnicę Roncesvalles, znaną jako centrum Polonii w Toronto. Zjadł obiad w Sir Nicholas Tavern, w której obecnie mieści się kawiarnia Tinto.
Kiedy w 2005 roku zmarł papież Jan Paweł II, na Roncesvalles postawiono mu ogromny pomnik. Pomnik ten znajduje się przy Unii Kredytowej św. Stanisława i Kazimierza. Hołd złożony ze zniczy i kwiatów wokół pomnika trwa do dziś, co świadczy o ogromnym wpływie Papieża.

Adres: północno-zachodni róg Roncesvalles Avenue i Fern Avenue, przed Polską Unią Kredytową, 220 Roncesvalles Ave, Toronto, ON M6R 2L7

8. Cmentarz św. Piotra - Pomnik Wojska Polskiego

Pomnik ten został odsłonięty dla upamiętnienia polskich żołnierzy walczących w II wojnie światowej. Na pomniku znajdują się napisy w języku angielskim i polskim, a na dolnej krawędzi pomnika wyryte są herby formacji wojskowych, w których służyli polscy żołnierze. Ponadto na pomniku znajduje się urna, w której umieszczono ziemię z trzech polskich cmentarzy wojskowych znajdujących się we Włoszech.

Adres: 806 Victoria Street, Londyn, ON

Miejsce: Cmentarz św. Piotra. Wzdłuż jezdni po wschodniej stronie cmentarza, ok. 50 m od kaplicy Świętej Rodziny.